Đến với bài thơ HƯƠNG ĐỜI của Tứ Đức

HƯƠNG ĐỜI

 Đôi lần cứ muốn hỏi trời cao

Có thấu cho chăng phận má đào

Nhịp bước ung dung thành lận đận

Đường đi rộng rãi hóa lao đao?

Còn may góp lại trong cay đắng

Vẫn được trời cho chút ngọt ngào

Ngẫm lại duyên tình gieo nhụy thắm

Hương đời nặng nghĩa nhẹ nhàng trao.

                                                     Tứ Đức

Bài thơ “HƯƠNG ĐỜI” của tác giả Tứ Đức là một bài thơ Đường luật thất ngôn bát cú, mang đậm chất trữ tình – triết lý, kết hợp hài hòa giữa trải nghiệm cá nhân và cái nhìn sâu sắc về cuộc sống, nhân tình thế thái. Dưới đây là bài bình chi tiết:

Mở đầu bài thơ, tác giả sử dụng hình ảnh ẩn dụ để thể hiện nỗi niềm sâu kín:

Đôi lần cứ muốn hỏi trời cao
Có thấu cho chăng phận má đào

        Câu thơ gợi lên một tâm trạng khắc khoải, chất chứa bao suy tư, như một tiếng thở dài hướng lên trời cao, chất vấn số phận. Hình ảnh “phận má đào” là một ẩn dụ truyền thống trong văn học cổ, thường để chỉ người phụ nữ – phận hồng nhan, chịu nhiều bất công, gian truân. Nhưng ở đây, có thể hiểu rộng hơn là thân phận con người trong cuộc đời đầy biến động. Tác giả không oán trách, mà chỉ là “đôi lần” muốn hỏi – đủ để thấy sự điềm tĩnh, nhẫn nhịn và giàu nội tâm.

Hai câu thực mở rộng nỗi niềm ấy bằng cặp hình ảnh đối lập:

Nhịp bước ung dung thành lận đận
Đường đi rộng rãi hóa lao đao?

    Cặp câu này cho thấy sự nghịch lý trong cuộc sống: những gì tưởng chừng như dễ dàng, suôn sẻ (“ung dung”, “rộng rãi”) lại hóa thành lận đận, lao đao. Cuộc đời không đi theo quỹ đạo lý tưởng, mà thường khiến con người vấp phải những điều không ngờ tới. Hai câu thực như một sự chiêm nghiệm đầy thấm thía: đời người không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực cá nhân mà còn bị chi phối bởi vận mệnh, thời thế.

Hai câu luận lại mở ra một gam màu khác, dịu nhẹ hơn:

Còn may góp lại trong cay đắng
Vẫn được trời cho chút ngọt ngào

        Dẫu từng trải qua gian truân, tác giả vẫn tìm được chút “ngọt ngào” giữa vị đời đắng cay. Đây là thái độ sống tích cực, biết trân trọng những điều tốt đẹp dù rất nhỏ bé. Câu thơ thể hiện bản lĩnh của người từng trải: không bi lụy trước khổ đau mà biết nhìn đời bằng ánh mắt lạc quan, tri ân.

Hai câu kết là sự chiêm nghiệm sâu sắc và đầy chất thơ:

Ngẫm lại duyên tình gieo nhụy thắm
Hương đời nặng nghĩa nhẹ nhàng trao.

Tình đời, tình người được ví như “nhụy thắm”, một hình ảnh rất đẹp – vừa thơm ngát, vừa dịu dàng. Câu thơ cuối “Hương đời nặng nghĩa nhẹ nhàng trao” như một lời kết đầy độ lượng và buông xả. Dẫu đời có nhiều thử thách, nhưng nếu sống với tình và nghĩa, thì đời sẽ vẫn còn “hương” – nghĩa là còn giá trị, còn đáng sống.

Đánh giá chung:

• Về nội dung: Bài thơ là một bức tranh tâm trạng sâu sắc, kết hợp giữa cảm xúc cá nhân và tư duy triết lý. Nó phản ánh một hành trình sống – đi từ thắc mắc, khổ đau đến sự thấu hiểu, an nhiên và vị tha.
• Về nghệ thuật:
  • Tuân thủ chặt chẽ luật thơ Đường: niêm, luật, đối.
  • Ngôn ngữ giản dị mà cô đọng.
  • Câu thơ giàu nhạc tính, hình ảnh gợi cảm, mang tính biểu tượng cao.

Kết luận: “HƯƠNG ĐỜI” không chỉ là tiếng lòng của một người từng trải, mà còn là thông điệp nhẹ nhàng mà sâu sắc về cách sống: giữa cuộc đời nhiều biến động, vẫn có thể tìm được “chút ngọt ngào”, vẫn có thể trao hương cho đời nếu biết sống với yêu thương và thấu cảm. Một bài thơ Đường luật hay, đầy chất đời và tình người.

                                                                   4.0